"Do or Do not. There is no try"

Mình từng thấy câu quote này của Yoda trong Star Wars 8 năm về trước, nhưng đến giờ mới thực sự ngẫm nghĩ và hiểu về nó

Mình biết đến Star Wars từ 2014, khi mới bắt đầu tìm hiểu về POD (Print-on-Demand) và Văn hóa Mỹ. Khi tìm hiểu về Star Wars, mình phát hiện ra một trong những câu quote được yêu thích nhất là câu quote Yedi Master Yoda căn dặn Luke trong Star Wars Episode V: The Empire Strikes Back

Do, or Do not. There is no try

Thú thật là ở thời điểm đó, mình chỉ đọc và biết vậy, chứ không chú ý đến ý nghĩa của nó lắm để nghiền ngẫm, phân tích. Cho đến gần đây trong quá trình ngẫm nghĩ, mình thế nào đó mà mình tìm lại về Star Wars, nhờ vậy thấy lại câu quote này và mới hiểu được ý nghĩa mạnh mẽ của nó.

Bối cảnh trong phim là khi Yoda chỉ dẫn cho Luke sử dụng Thần lực (Force) để cứu tàu X-wing Starfighter của mình đang chìm dần dưới đầm lầy. Đoạn hội thoại như sau:

….

Luke: Master moving around stone, just one thing. This is (X-wing) totally different

Yoda: No. No different. Only different in your mind. You have unlearn what you have learned.

Luke: Alright. I’ll give it a try.

Yoda: No. Do, or Do not. There is no try.

Tại sao Yoda lại nói với Luke câu này? Bởi vì ngay khi Luke dùng từ “try (cố gắng xem thế nào)”, Luke đã gieo sẵn vào tâm trí mình sự thất bại, thiếu niềm tin, một nỗ lực yếu ớt, và cả sự không hết mình. Dùng từ “try”, Luke đã thua từ trước khi bắt đầu.

Yoda muốn chỉ cho Luke thấy rằng, chỉ cần bỏ từ “try” đi, Luke sẽ ở lựa chọn 2 trạng thái rất rõ ràng: DO or DO NOT. Bằng sự rõ ràng này, thứ Luke có được là sẽ là sự tự tin, tinh thần quyết tâm, định hướng hành động mạnh mẽ. Không lửng lơ như khi dùng từ “try”.

Dĩ nhiên, Luke “cố gắng” nhưng thất bại. X-wing Starfighter chìm xuống đầm lầy và cuối cùng Yoda là người phải dùng Force để đưa nó lên (2 câu thoại đó cũng hay, bạn có thể xem tại đây)

Điều này làm mình nhớ tới một lần mình giao tiếp về một sự thay đổi với một người đồng nghiệp cũ. Hai anh em trao đổi với nhau rất kỹ về chữ Why - tại sao cần thay đổi, What - thay đổi cái gì và How - thay đổi như thế nào. Em đồng nghiệp đáp lại với mình: “Em sẽ thử xem thế nào” - một kiểu I’ll give it a try giống như Luke. Kết quả chắc bạn cũng đoán được, việc đó không được hoàn thành.

Cũng có một lần khác, mình nói về một ý tưởng mới với một bạn đồng nghiệp khác. Bạn cũng đáp lại: “Để em thử xem thế nào” - another “I’ll give it a try”. Cũng không khó đoán để biết là cuối cùng, ý tưởng mới đó không thành hiện thực.

Trong cả 2 tình huống trên, từ “thử xem thế nào” đều đã set sẵn trạng thái thất bại cho nhiệm vụ ngay cả khi nó chưa bắt đầu, tiếc là ở trong cả 2 hoàn cảnh đó mình đều chưa đủ tinh ý để nhận ra và hướng dẫn các bạn như Yoda làm với Luke. Từ “thử xem thế nào” trong 2 ví dụ này được đưa ra bởi sự thận trọng, tư duy đóng (closed-mind) và ngại thay đổi. Trong cả 2 tình huống trên, chắc chắn sẽ có kết quả rõ ràng nếu thay “Em sẽ thử”, bằng “Hợp lý, Em sẽ LÀM”. (hoặc thậm chí là “Không hợp lý, Em sẽ KHÔNG LÀM”, cũng tốt hơn nhiều so với “thử xem thế nào”).

Vì vậy, có lẽ từ giờ khi đứng trước một việc gì đó, mình sẽ rèn luyện bản thân để nhìn rõ 2 trạng thái: Do or Do not - LÀM hay KHÔNG LÀM.

Hoàn toàn không còn “try (làm thử xem thế nào)” một cách thiếu niềm tin, thiếu quyết tâm và hời hợt. That’s a bullshit.

Chắc chắn điều này sẽ làm cho cả cuộc sống và công việc trở nên rõ ràng và hiệu quả hơn gấp nhiều lần.